Transitie in de GGZ - Kom Op eigen koers, Amersfoort

Op eigen koers
Ga naar de inhoud

Transitie in de GGZ

Leestafel > Transitie
Transitie in de GGZ

De Nederlandse regering heeft zich in de loop van de afgelopen halve eeuw steeds meer verantwoordelijk gemaakt voor wat er in Nederland allemaal mis gaat. Ze heeft zich steeds meer verantwoordelijk gemaakt voor de kwaliteit van de GGZ. In de 90-er jaren was er een vraag naar een wet waarin stond dat alleen psychiaters voorbehouden handelingen mochten verrichten zodat alle andere GGZ-begeleiding door vrije beroepsbeoefenaren in de GGZ verricht kon worden, ongeacht of dat psychologische of complementaire of alternatieve begeleiding was. De overheid heeft toen gekozen voor het BIG-register waarin alle psychiaters en afgestudeerde basis-psychologen in opgenomen konden worden, terwijl de complementaire en alternatieve geneeswijzen juist als onberouwbaar in het verdachtenbankje terecht kwamen. Deze splitsing tussen BIG en niet-BIG is de afgelopen 30 jaar steeds strakker aangedraaid. Door de overheid zelf, maar ook het college voor zorgverzekeringen, door de marktwerking, de NZA (de marktmeester) en door zorgverzekeraars. Dat heeft ertoe geleid dat niet de patiënt maar geld voorop staat. Zorginstellingen hebben zich gefocusd op onzet. Complementaire geneeswijzen zijn buiten het basispakket zijn gevallen. Biggers en niet-biggers moeten inmiddels btw afdragen over complementaire en alternatieve zorg. En met de laatste "vernieuwing c.q. verbetering" van de GGZ is de overheid gaan werken met zorgzwaartepakketten. De GGZ heeft zichzelf laten gijzelen met  het wetenschappelijk onderzoek dat evidence based als norm voor kwaliteit heeft neergezet, en met het DSM-systeem dat zij zelf als richtinggevend voor de kwaliteit hebben opgehemeld. De overheid heeft dat aangegrepen om inhoudelijke eisen aan de GGZ te stellen. Zelfs vanuit het basispakket wordt complementaire en alternatieve begeleiding niet meer vergoed, zelfs als ze door BIG-geregistreerden worden verzorgd. En dat allemaal om de kwalaiteit van de GGZ kwalitatief te verbeteren en beschikbaarder te maken. Het tegendeel blijkt het geval. Niet alleen de financiële maar ook de inhoudelijke macht in de GGZ is veel te veel komen te liggen bij de overhied en haar satelieten en bij de zorgverzekeraars. Zie het heldere boek van prof. Jim van Os: "De DSM-5 voorbij; persoonlijke diagnostiek in een nieuwe GGZ" (Lof: http://bit.ly/1UCGVgE en kritiek: http://bit.ly/1KAt9vI). In een reportage van Nieuwsuur vertelt Jim van Os over "De macht van de psychiatrische Bijbel"; zie de samenvatting van GGZ-nieuws. L1LT zond een invertiew met Jim van Os waarin hij vertelt welke bezwaren hij heeft tegen het DSM-handboek. In "De bijbel van de psychiatrie" laat Labyrint Allen Frances, Jim van Os en Wilma Boevink aan het woord: het DSM-handboek doet meer kwaad dan goed.

Inmiddels is het duidelijk geworden dat dit beleid de GGZ zo in het nauw gedreven heeft dat veel psychiaters en psychologen geweigerd hebben om nog lager het juk op zich te nemen van het contract met een zorgverzekeraar. Dat beperkt hen zo ik de kwaliteit van hun zorg. En cliënten raken in de knel. Zie http://bit.ly/1ifEUvo. Het verplicht hen om een DSM-diagnose te stellen. Pas als die ernstig genoeg is, kan de behandeling vergoed worden. De behandeling wordt vervolgens voorgeschreven op basis van die diagnose. En de tijd die daarvoor beschikbaar is, wordt door overheid en verzekeraars strok afgemeten. Dit is zó gebaseerd op bezuiniging en beheersbaarheid, op geld, regels en voorgeschreven procedures, dat het zorgverleners die oog voor de mens en zijn persoonlijk verhaal hebben, volledig onmogelijk gemaakt wordt om nog goed te functioneren. Daarom zijn GGZ-zorgverleners zich gaan organiseren en ondersteunen bij het werken zonder contract met zorgverzekeraars (zie http://www.zorgvoorkwaliteit.nu).

Wat zijn de nieuwe ontwikkelingen voor de GGZ?

Visie

Medische wetenschappen en farmaci
  • "75% van alle gepubliceerde medisch-wetenschappelijk onderzoek niets anders dan promotiemateriaal." Aldus het British Medical Journal.
  • De huidige kwaliteitsindicatoren zeggen weinig over de kwaliteit van de zorg.Dit is te lezen op poagina 6 in de "Evaluatie Zorgverzekeringswet" van het KPMG; d.d. sept. 2014.

GGZ in crisis
  • Alex Brenninkmeijer: 'uiteindelijk bepaalt de patiënt wat kwaliteit van zorg is'.
  • Hoe het zorgsysteem mijn werk als psychologe ondermijnde.
  • Nederland kantelt … wanneer volgt de Gezondheidszorg!? Op 5 september 2012 zei stichting Orange Monday: “het moet anders, het kan anders”. Onze slogan is dan logisch: “Omdat het nodig is …”. Daarom ook OMC Vitaliteit Centra. Na bijna 3 jaar onderzoek in alle geledingen van de (geestelijke) gezondheidszorg is één ding duidelijk: alles draait om geld. Er wordt ruim 6 miljard (in mijn ogen verkeerd) uitgegeven in de GGz, aangestuurd door DBC’s en ‘zware directies en overhead’, protocollen en uitpuilende wachtlijsten. Een onmenselijke zorg.
  • "Zorg voor kwaliteit": Wij, zorgverleners in de GGZ, maken ons grote zorgen over de ontwikkelingen in de GGZ. Door het beleid van het ministerie van VWS neemt de macht van zorgverzekeraars teveel toe. Hierdoor worden wij als zorgaanbieders beperkt in het leveren van kwalitatief goede zorg. Daarom tekenen we niet langer zomaar contracten met zorgverzekeraars.
  • Verslag congres GGZ in crisis - mrt 2015
  • "Inspiratie uit degradatie: op zoek naar ‘disruptive change’ in de GGZ"; pressentatie van Prof. dr. Jim van Os. "De Nederlandse gezondheidszorg zit gevangen in een wereld waarin de partijen elkaars taal niet spreken. Menselijke kwalitatieve waarden botsen met kwantitatieve en organisatorische parameters. Het goede nieuws is dat de verregaande degradatie van visie en waarden, bijna vanzelf de roep om ‘disruptive change’ activeert. Tijdens deze lezing verwoordt Jim van Os deze roep met een pleidooi voor terugkeer naar een persoonlijke GGZ, door middel van breed gedragen zorgvernieuwing." Zie zijn presentatie die hij hield tijdens het congres "GGZ in crisis" - mrt 2015.
  • Cliënt ggz de dupe: minder keuze door inkoopbeleid zorgverzekeraar.Zie het standpunt van het NIP.

De herstelbeweging
  • http://www.herstelvooriedereen.nl: Actieplatform: 30% meer herstel in 3 jaar voor mensen met ernstige psychische aandoeningen (EPA)
  • Gekkenwerk: ervaringen van psychiatrische patiënten
  • Het HEE-team (Herstel, Empowerment en Ervaringsdeskundigheid) bevordert effectieve  werkwijzen en strategieën van mensen met psychische kwetsbaarheden om  zichzelf te (leren) helpen. Wilma boevink wordt wel als boegbeeld van de herstelbeweging gezien.
  • In het Wellness Recovery Action Plan voor Nederland worden de achtergronden van de herstelbeweging goed uitgelegd. "In een herstelproces ontdekt iemand zijn eigen — vaak verloren gewaande — mogelijkheden tot een beter leven. Vaak komt een herstelproces op gang vanuit de ontwrichting en het rolverlies door een psychische aandoening. Gaandeweg worden mensen weer ‘auteur van hun eigen verhaal’. Het vraagt bepaalde competenties om anderen te ondersteunen in deze ontdekking van hun verhaal. Als iemand de moed vindt om anders naar zijn eigen leven en belevingen te kijken, gaat dat op zoekende wijze, soms met hele kleine en nauwelijks waarneembare stappen. Dit proces vraagt van de begeleiders dat zij ruimte bieden en niet in angstvallige beheersings-strategieën vervallen. Het is soms moeilijk om niet over te nemen, geen hulp te bieden en niet de vrije ruimte waarin iemand zichzelf kan vinden, af te knijpen. Wederkerige verkenning biedt steun bij dit proces."
  • Ter ondersteuning van mensen met ernstige psychische aandoeningen "Projectplan Herstel en burgerschap" geschreven.
  • En er ligt inmiddels een "Handreiking voor de implementatie van herstelondersteunende zorg in de ggz".
  • Het pamflet van De Nieuwe GGZ: http://bit.ly/1KxhnvC

Leefstijl geneeskunde
Bij leefstijlgeneeskunde worden patiënten uitgenodigd om een meer actieve bijdrage aan hun herstel te leveren. Dit kan helpen om de kosten van de zorg te verminderen (Egger et al., 2008; Walsh, 2011). Het heeft daarnaast nog meer voordelen. Het biedt een uitbreiding van onze behandelmogelijkheden, het geeft een empowerment aan patiënten en het leidt tot minder negatieve en meer positieve bijwerkingen. Zo heeft running therapy een gunstig effect op gewichtsafname, vermindert het depressieve klachten en de kans op hart- en vaatziekten. Dit in tegenstelling tot een aantal mogelijke negatieve bijwerkingen van langdurig medicatiegebruik, zoals het risico op gewichtstoename en het metabool syndroom (Henderson, 2008). Zie het interview van Rogier Hoenders met Dean Ornish over leefstijlgeneeskunde.

Informatie voor cliënten
  • Ervaringswijzer: een online trefpunt voor en door psychisch kwetsbare mensen. Op de site vind je diensten die inspelen op behoeften op weg naar herstel -en verder.
  • Er is een website gepubliceerd over "Schizofrenie bestaat niet". Wat wel bestaat is psychosegevoeligheid. En daar kun je met de juiste hulp en ondersteuning vaak goed mee leren omgaan.
  • Via internet wordt de strijd tegen stigma's in de psychiatrie aangebonden; zie de website van "Psychose anders" en "Niemand is zijn stoornis": http://bit.ly/1UEPCg3.
  • Op de website Treating Trauma in Psychosis wordt veel informatie ter beschikking gesteld zodat cliënten zichzelf goed kunnen oriënteren en informeren.
  • Zo is Weerklank een stichting die zich richt op volwassenen en kinderen met bijzondere zintuiglijke ervaringen, zoals het horen van stemmen, het zien van beelden en het hebben van persoonseigen overtuigingen.
  • Psychosenet: Dé website over psychose, stemming en de weg naar herstel
  • Zie ook de website "Samen sterk zonder stigma".
  • Er zijn vele lezingen die mensen kunnen ondersteuning met hun eigen emoties en kwetsbaarheden om te gaan. zie bijvoorbeeld Brené Brown die spreekt over kwetsbaarheid: Het verdoven van gevoelens van kwetsbaarheid is rampzalig, want het onderdrukt niet alleen de pijn van onze moeilijke ervaringen, maar dempt ook onze ervaringen van liefde, geluk, verbondenheid, creativiteit en empathie.
  • De boekenmakrt voor zelfhulpboeken floreert enorm.
  • Therapeuten informeren cliënten over de vraag "Hoe vind je de psychotherapie die jou verder helpt?"
  • Stigma is een van de belangrijkste problemen van mensen die een psychische aandoening hebben. Zie de website "Samen sterk zonder stigma".

Beleidsvernieuwing
  • Het ZonMW-bericht “Voorbereidingen Consortium Complementaire Zorg van start”  en het “Implementatie evidence based Complementaire zorg” van november 2015.
  • Stand van de zorgmarkten 2015; rapport van de NZa.
  • De WHO heeft in WHO Traditional Medicine Strategy 2014-2023  nationale overheden opgeroepen om beleid te ontwikkelen op het terrein  van integratie van complementaire zorg in de reguliere zorg vanwege de  potentiële gezondheidsvoordelen.
  • Een stuurgroep van ZonMW buigt zich de komende anderhalf jaar over de voorwaarden die nodig zijn voor een verantwoorde inbedding van de complementaire zorg in Nederland. En websites waarop cliënten enorm veel informatie kunnen vinden, verrijzen als paddestoelen uit de grond. Zo floreert ook de markt van zelfhulpboeken.
  • Onder de vlag van ZonMW zal een stuurgroep onder  voorzitterschap van Ruud Hopstaken zich de komende anderhalf  jaar buigen over de voorwaarden die nodig zijn voor een verantwoorde inbedding van de complementaire zorg in Nederland. Zie Signalement Ontwikkeling en implementatie van evidence-based complementaire zorg en "Onderzoek gewenst naar complementaire zorg" (een onderzoek naar de voorwaarden die nodig zijn voor een verantwoorde inbedding van de complementaire zorg in Nederland). Zie  mijn advies hierover aan het bestuur van de NAP.
  • Zo heeft de Rijksoverheid al ideeën ontwikkeld over de vraag hoe de zorg op de langere termijn georganiseerd kan worden. Zie "Naar nieuwe zorg en zorgberoepen: de contouren". Dat gaat in de richting van het goed beschikbaar maken van een veelheid van hulp met het oogmerk om mensen zo weinig mogelijk in ziekenhuizen en verzorgingshuizen op te nemen. Mensen zullen die hulp zoveel mogelijk zelf moeten betalen.
  • Nudging: het Engelse woord nudge staat voor een vriendelijke duwtje in de goede richting. Het idee is nudging te gebruiken om mensen te helpen makkelijke en betere keuzes te maken, waarbij de overheid, maar ook gezondheidswerkers weliswaar sturen maar mensen uiteindelijk wel hun keuzevrijheid laat.

Nieuwe ontwikkelingen bij verzekeraars
Terug naar de inhoud